Balhoofd, crankstel, shifters, cassette, naaf, spider, voor- en achtervork. De onderdelen van je racefiets hebben bijzondere namen die je niet altijd direct welke functie ze vervullen. In dit artikel geven we je daarom uitleg over de verschillende onderdelen van je racefiets, zodat je vanaf nu precies weet waarom je die spider zéker op je fiets wilt laten zitten.

Welke onderdelen heeft een racefiets?

Of je je fiets nu zelf onderhoudt of dat je dat liever aan je fietsenmaker overlaat, het is altijd goed om te weten welke onderdelen zich er nou eigenlijk aan en op je fiets bevinden. Sowieso is het natuurlijk prettig om te weten wat je nou eigenlijk hebt laten repareren. Ook als je een nieuwe fiets wilt aanschaffen is het fijn om te weten wat je nou eigenlijk in een lijst met specificaties, zoals van de beste racefietsen van dit moment, aan het lezen bent. De onderdelen van een wielrenfiets zijn grofweg onder te verdelen in vijf subcategorieën. Deze vijf bestaan elk weer uit onderdelen die onmisbaar zijn voor het functioneren van je fiets:

‍

Alle fietsonderdelen uitgelegd

Het is misschien wel het meest in het oog springende onderdeel van je racefiets: het frame. En hoewel het, in tegenstelling tot de andere subcategorieën, niet uit meerdere losse onderdelen bestaat, hebben de verschillende delen van het frame weldegelijk elk een eigen naam. Daarnaast omvatten termen als stack, reach en drop de geometrie van het frame van je racefiets. En dat is – samen met de framemaat – weer bepalend voor de manier waarop je op je fiets zit. Handig om te weten als je een nieuwe fiets wilt kopen. 

Heb je een nieuwe racefiets gekocht en wil je graag weten hoe je deze nou precies naar jouw wensen af kunt stellen? In dit artikel geven we meer uitleg over het afstellen van je (nieuwe) racefiets.

Achtervork

Dit deel van het frame is in principe geen los onderdeel, maar zit vast aan de zitbuis. De achtervork is eigenlijk meer een dubbele driehoeksconstructie waar het achterwiel tussendoor beweegt dan dat het echt de vorm van een vork heeft (zoals dat bij de voorvork het geval is), maar juist deze constructie zorgt voor stabiliteit. 

Zitbuis

De staande buis van de frame die enerzijds de zadelpen op zijn plek houdt, en anderzijds de verbinding vormt tussen de achtervork en de rest van het frame.

Bovenbuis

Zoals de naam al doet vermoeden is dit de bovenste (liggende) buis in het frame van je fiets. De lengte hiervan werd vroeger veelal gebruikt om de maat van een frame aan te geven, maar sinds de intrede van steeds schuiner lopende bovenbuizen, wordt er veel meer gekeken naar de stack, reach en drop van het frame.

Balhoofdbuis

De voorste (redelijk) verticale buis in het frame, die de voorvork verbindt met de rest van de fiets.

Onderbuis

Schuine buis die vanaf de balhoofdbuis naar de bottom bracket loopt. Hieraan zit meestal ook je bidonhouder bevestigd. 

Voorvork

De voorvork is (samen met de bottom bracket) het enige echt beweegbare onderdeel van je frame en is – zoals de naam al zegt – een gevorkte constructie waartussen je voorwiel bevestigd is. Via de balhoofdbuis staat de voorvork in verbinding met het frame en (aan de bovenzijde) met je stuur, waardoor sturen mogelijk is.

Bottom bracket

Waar de voorvork het in zekere zin mogelijk maakt dat je kunt sturen, zorgt de bottom bracket ervoor dat je je pedalen rond kunt draaien. De bottom bracket bevindt zich op het punt waarop de onderbuis en de zadelbuis samen komen, en is de verbinding tussen het frame en de rest van je crankstel.

De cockpit van je racefiets, zo zou je je stuur eigenlijk kunnen noemen. Daar bepaal je namelijk voor een groot deel wat er op de rest van je fiets gebeurt. Naast het feit dat je met het stuur natuurlijk bepaalt welke richting je op gaat, bevinden zich op het stuur ook de shifters waarmee je de remmen en het schakelsysteem kunt bedienen. Dat schakelsysteem kan mechanisch (en dus bekabeld) of elektronisch (onbekabeld) zijn. Je remmen zijn, omwille van de veiligheid, altijd bekabeld. Meer weten? Hier lees je alles over shifters, de werking ervan en de verschillen tussen shifters voor een racefiets, gravelbike en mountainbike.

Balhoofd

Het stuur en de voorvork van je fiets zijn onder andere met elkaar verbonden door het balhoofd. Dit ogenschijnlijk kleine onderdeel van je fiets zorgt ervoor dat de bewegingen die je met je stuur maakt ook daadwerkelijk worden overgebracht op je voorwiel (via de voorvork). Daarnaast zorgt het balhoofd voor stabiliteit tijdens het fietsen.

Stuurpen

Een ander belangrijk onderdeel in de verbinding tussen het stuur en de voorvork van je fiets is de stuurpen. Deze is verkrijgbaar in verschillende lengtes en is daarmee voor een groot deel bepalend voor de manier waarop je op je fiets ziet. Een kortere stuurpen zorgt er bijvoorbeeld voor dat het stuur dichterbij je staat, waardoor je iets meer rechtop en compacter op je fiets zit. Een langere stuurpen, daarentegen, zorgt ervoor dat je meer uitgerekt zit en een aerodynamischere houding aan kunt nemen op je fiets.

Shifter

Aan de voorzijde van je stuur vindt je twee apparaatjes die als het ware de bediening van je fiets vormen: je shifters. Dit is eigenlijk een verzamelnaam voor de integratie van je versnellings- en remhendel en vormt een belangrijk onderdeel van de groepset van je racefiets. De exacte werking van shifters hebben we in dit artikel uitgelegd.

Remhendel

De remhendel van je racefiets is tegenwoordig geïntegreerd in je shifter, maar bedient een totaal ander systeem dan de shifter zelf. Waar shifters overigens een elektronische schakelsysteem kunnen bedienen, is dat bij remmen (nog) altijd middels een kabel. 

Versnellingsschakelaar

Deze schakelaar bevindt zich als een kleinere hendel aan de binnenzijde van je remhendel. Door deze in zijn eentje of samen met de remhendel naar binnen te duwen kun je naar een zwaarder of lichter verzet schakelen.

Stuurlint

Een goed stuurlint ziet er niet alleen mooi uit, maar zorgt ook voor wat extra comfort. Het vangt namelijk de ergste schokken op tijdens het fietsen.

Net als het frame klinkt ‘het zadel’ zo simpel, maar toch bestaat de verzamelnaam zadel uit meer onderdelen dan je zou denken. Onderdelen die, indien je niet de juiste afstelling te pakken hebt, je fietsplezier flink kunnen verpesten. Zorg er daarom niet alleen voor dat je een zadel aanschaft dat goed bij je lichaam past en lekker zit, maar stel deze ook goed af. Meer daarover lees je in ons artikel over het afstellen van je racefiets. Daarnaast helpen we je in dit artikel op weg bij het kiezen voor het beste en juiste zadel voor je racefiets.

Zadel

Het type zadel dat je op je racefiets monteert, is heel persoonlijk en kun je het beste door middel van een bikefitting (laten) bepalen. Een goed zadel moet in elk geval stabiel en niet te zacht zijn. Dat laatste klinkt misschien wat gek, maar het meeste comfort zal in het zeem van je broek zitten dus wil je vooral een zadel dat ervoor zorgt dat je stabiel op je fiets kunt blijven zitten. Het zadel vormt immers een van de belangrijkste contactpunten tussen jou en je fiets, dus wil je de zekerheid dat je naast comfort genoeg controle blijven houden over je fiets.

Zadelpen

De zadelpen verbindt je zadel met de rest van je fiets en valt in de zitbuis van je frame. Omdat de zadelpen daar niet vast in zit (daar is de zadelpenklem voor) is je zadel door middel van deze pen in hoogte te verstellen.

Zadelpenklem

De naam zegt het eigenlijk al: de zadelpenklem klemt de zadelpen vast in de zitbuis. Heb je de juiste hoogte voor je zadel gevonden? Dan zorg je dat je deze behoudt door de zadelpenklem aan te draaien. Idealiter gebruik je daarvoor een momentsleutel die je instelt op het moment dat aangegeven staat op de zadelpenklem.

Zonder wielen kom je niet zo ver en hoewel deze er vrij rechttoe rechtaan uitzien, zit er een behoorlijk verschil in typen wielen. Onder andere dat verschil tussen fietswielen leggen we uit in dit artikel.

Band

Je banden zijn het contactpunt tussen je fiets en het oppervlak waarop je rijdt. Het is dus zaak banden te kiezen die voldoende grip bieden om te voorkomen dat je uitglijdt, maar je ook weer niet het gevoel geven dat je vastgeplakt zit aan de grond waardoor je kostbare energie verspilt. De beste racefiets banden van dit moment hebben we hier voor je op een rij gezet.

Velg

De binnen- en buitenband worden vervolgens door de velg op hun plek gehouden. Veelal kun je bij velgen kiezen voor aluminium of carbon en lage of hoge velgen. Hoe dat precies zit, leggen we uit in ons artikel over fietswielen.

Spaaknippel

Deze kleine schroefjes vormen de verbinding tussen de spaak en de velg, en zorgen ervoor dat de spaken op hun plek en op spanning gehouden worden. Hoewel je een spaaknippel makkelijk over het hoofd zou zien, vervult dit kleine onderdeeltje dus een heel belangrijke rol.

Ventiel

Via het ventiel kun je lucht in of uit je banden laten lopen en op die manier de druk van je banden reguleren. Ventielen zijn er grofweg in drie soorten: Dunlop, Presta en Schrader. Op racefietsbanden zul je het Prestaventiel het meest terugzien.

‍

Spaak

De spaken vormen de verbinding tussen de velg en de naaf van het wiel. Door de spaken met de spaaknippels op de juiste spanning te brengen, zorg je ervoor dat de velg de juiste vorm behoudt.

Remschijf

De remschijf is niets meer dan een met het wiel meedraaiende schijf die ervoor zorgt dat het wiel afgeremd wordt als je in de remgreep knijpt. Middels een kabel die van je remhendel naar je remschijfklauw loopt, worden er remblokjes tegen de remschijf aangedrukt waardoor je uiteindelijk tot stilstand komt. Met remschijven kun je nauwkeuriger remmen dan met remblokjes die op je velg gedrukt worden. Daarnaast voorkomen remsystemen met remschijven dat je velgen slijten als je remt.

Remschijfklauw

De remschijfklauw huisvest eigenlijk de remblokjes en zorgt ervoor dat deze tegen de remschijf aan geduwd worden als de remhendel in wordt geknepen. Op die manier kun je snelheid verminderen en kom je uiteindelijk tot stilstand.

Flens

De flens verbindt de spaken met de naaf van het wiel.

Naaf

De naaf vormt letterlijk en figuurlijk het middelpunt van het wiel. Op dit punt wordt de steekas of snelspanner door het wiel gestoken, zodat je wiel in verbinding staat met de rest van je fiets. Je naaf moet er eigenlijk voor zorgen dat je wiel zo makkelijk mogelijk rond kan draaien. Het is dus belangrijk om de binnenzijde zo af en toe schoon te maken, zodat er geen onnodige wrijving ontstaat door vuil.

Steekas (of snelspanner)

Hoewel er weldegelijk verschil is tussen een steekas en een snelspanner, hebben ze een functie gemeen en dat is het op de plek houden van het wiel in respectievelijk de achter- of voorvork. Een snelspanner is een vrij dunne metalen as die door middel van een hendel en een moer in een paar seconden los en vast gedraaid kan worden. Hierdoor wordt het heel makkelijk om je wiel uit je fiets te halen als je een band moet verwisselen. Bij steekassen gaat dat iets lastiger: je haalt namelijk ook meteen de as uit je wiel als je de steekas losdraait. Een steekas is ook een stuk dikker dan de as van een snelspanner. Het grote voordeel van een steekas is echter wel dat ze veel stabieler dan snelspanners zijn en dat je wiel met een steekas altijd perfect in je frame zit.

De term groepset omvat alle onderdelen van je racefiets die te maken hebben met de aandrijving. Hieronder vallen dus ook de shifters, maar die hebben we al behandeld bij het stuur.

Pedaal

Er zijn op een racefiets drie onderdelen die tegelijkertijd zogenaamde contactpunten zijn voor je lichaam met de fiets: je zadel, je stuur en je pedalen. Die laatste zijn meteen het punt waarop je de kracht die je zet overbrengt op je racefiets en dus direct voor de voortstuwing zorgt. Er zijn twee typen pedalen: SPD en SPD-SL, die beide ook weer corresponderen met verschillende schoenplaatjes. Welke pedalen en schoenplaatjes je het beste kunt kiezen hebben we beschreven in dit artikel, maar veelal zal dit een persoonlijke keuze zijn. SPD-SL pedalen zijn op de racefiets in elk geval het meest voorkomend, omdat deze met hun driepuntsbevestiging zorgen voor een betere krachtoverbrenging.

Crankarm

De crank of crankarm verbindt het pedaal met de trapas en zorgt er daarmee voor dat de kracht die je op je pedalen uitoefent wordt overgedragen op de aandrijving van je racefiets. Om die reden zou je een van je cranks (of beide) ook kunnen vervangen voor een crank met geïntegreerde powermeter.

Spider

Spider is eigenlijk de Engelse benaming voor kettingbladmontagearmen, en zorgt ervoor dat de kracht die je crank overbrengt op de aandrijving evenredig over de kettingbladen verdeeld wordt. 

‍

‍

Voorblad

Hiermee wordt (of worden) het voorste kettingblad op je racefiets bedoeld: de kettingbladen die eigenlijk direct door het crank worden aangedreven. Waar racefietsen vroeger vaak drie voorbladen hadden om zo een zo groot mogelijk bereik met je verzet te hebben, zie je dat racefietsen tegenwoordig steeds vaker met twee of zelfs maar een voorblad zijn uitgerust. De grootte van dit blad is vaak afhankelijk van het bereik dat je graag wilt halen met je verzet. Meer daarover lees je in onze verzettentabel.

Voorderailleur

Deze zul je vooral terug zien op fietsen met meerdere voorbladen. De voorderailleur zorgt er namelijk voor de je ketting op het gewenste kettingblad gelegd wordt als je schakelt. Heb je slechts een voorblad, dan heeft het dus ook geen nut om een voorderailleur te hebben. De voorderailleur wordt bediend met de linkershifter op je stuur.

Ketting

De ketting zorgt voor de overbrenging van de draaiende beweging van je voorblad naar het blad op de cassette en daarmee naar je achterwiel. Het vormt daarmee letterlijk en figuurlijk een onmisbare schakel in het aandrijfsysteem van je fiets. Belangrijk dus om je ketting goed te onderhouden en tijdig te vervangen. Lees hier alles over het onderhoud van je ketting.

Cassette

Na het voorblad zou je bijna denken dat de term voor het tandwielen op je achterwiel ‘achterbladen’ zou zijn, maar deze verzameling tandwielen wordt aangeduid met de term ‘cassette’. Het aantal tandwielen waaruit de cassette bestaat, staat gelijk aan het aantal versnellingen die je racefiets heeft (in het geval van meerdere voorbladen vermenigvuldig je dit aantal met het aantal voorbladen). De tandwielen waaruit een cassette bestaat zijn over het algemeen niet los te koop, waardoor je dus complete cassettes aanschaft als je meer vlak fietst en hoge snelheden wilt halen, of veel in de bergen gaat fietsen. Weten welk verzet voor jou het meest geschikt is? Dat leggen we hier uit aan de hand van een verzettentabel.

Achterpad

De bevestiging van de achterderailleur aan de achtervork.

Achterderailleur

Hiermee plaats je de ketting op de verschillende verzetten waaruit je cassette bestaat. De achterderailleur wordt bediend met de rechtershifter op je stuur.