Wat is een derailleur?
Een derailleur is een onderdeel van je racefiets, mountainbike of gravelbike dat ervoor zorgt dat de ketting soepel van het ene tandwiel naar het andere beweegt. Dit schakelsysteem bedien je via de shifters op het stuur die – ofwel mechanisch ofwel elektronisch (Di2) – een signaal sturen naar de derailleur. Deze verplaatst de ketting zijwaarts, wat het mogelijk maakt om verschillende versnellingen te gebruiken. Een nogal essentieel onderdeel van je fiets dus.
We kennen de voor- en de achterderailleur. Zoals de naam al doet vermoeden zorgt de voorderailleur ervoor dat je kunt wisselen van kettingblad aan de voorkant, terwijl de achterderailleur de ketting over de tandwielen van de cassette in het achterwiel begeleidt.
Vrijwel alle sportieve fietsen zijn uitgerust met een achterderailleur, maar niet allemaal hebben ze een voorderailleur. Met name in het offroad segment zie je vaker een enkel kettingblad vooraan (een single of one-by), wat de voorderailleur overbodig maakt.
Het mag duidelijk zijn dat deze essentiële onderdelen van je sportieve fiets goed afgesteld moten zijn, zodat je schakelproblemen, overslaande kettingen of haperingen voorkomt.
Voorderailleur afstellen
Zoals je eerder kon lezen heeft de voorderailleur als taak om aan de voorkant te schakelen tussen je grote en kleine kettingblad(en). Het is hier waar de ketting er makkelijk af kan lopen, dus een goede afstelling is dan ook cruciaal.
De benodigdheden voor het afstellen van de voorderailleur
- Een kruiskopschroevendraaier
- Een inbussleutel (meestal 5 mm)
- Eventueel een punttang
Voorderailleur afstellen - stappenplan
- Schakel de ketting naar het kleinste voorblad en het grootse kransje aan de achterkant.
- Controleer of de derailleur(kooi) goed uitgelijnd is. Deze zou parallel moeten lopen aan het buitenste kettingblad, en er zo’n 2 millimeter boven.
- Stel de voorderailleur af met de L-schroef. Draai aan deze schroef totdat de voorderailleur aan de binnenkant nét niet tegen de ketting aanloopt.
- Stel de derailleurkabel opnieuw op spanning door deze met een punttang strak te trekken en vast te schroeven met een inbussleutel.
- Schakel de ketting vervolgens naar het kleinste kransje van de cassette en het grootste voorblad.
- Nu stellen we de H-schroef af, die ervoor zorgt dat de voorderailleur niet te ver naar buiten beweegt. Ook nu draaien we de schroef zo ver in, totdat deze bijna tegen de ketting aanloopt.
- Controleer of jouw voorderailleur optimaal schakelt door wat heen en weer te schakelen tussen je grootste en kleinere kettingblad(en).
Veelvoorkomend probleem: de voorderailleur schakelt niet naar het grote blad
De reden dat de voorderailleur niet meer naar het grootste kettingblad schakelt, zit hem vaak in de kabelspanning, of juist het gebrek daaraan. Door de stelschroef wat losser te draaien voeg je meer spanning toe. Mocht dit het probleem niet oplossen, dan kan het de moeite zijn om nog eens opnieuw naar de H-schroef te kijken en te checken of deze correct is ingesteld.
Achterderailleur afstellen
Het afstellen van de achterderailleur is een wat complexer verhaal dan het afstellen van de voorderailleur. Logisch ook, gezien deze derailleur de ketting over veel meer tandwielen moet kunnen verplaatsen. Met wat geduld en precisie kan ook jij jouw achterderailleur weer soepel laten schakelen.
De benodigdheden voor het afstellen van de achterderailleur
- Een kruiskopschroevendraaier
- Een inbussleutel (meestal 5 mm)
- Eventueel een punttang
Het stappenplan voor het afstellen van de achterderailleur
- Start met het schakelen van de ketting naar het kleinste tandwiel achteraan.
- Draai de barrel adjuster los, zodat je de spanning van de derailleurkabel haalt.
- Met het draaien aan de onderste schroef op de achterderailleur (de H-schroef) zorg je ervoor dat de derailleur precies onder het kleinste tandwiel uitlijnt.
- Nu kan de spanning weer op de kabel. Dit doe je door de kabel met de punttang aan te trekken en met de inbussleutel weer vast te schroeven.
- Schakel nu de ketting naar het grootste tandwiel achteraan. Indien dit niet lukt, moet de bovenste schroef op de derailleur (de B-schroef) verder opengedraaid worden.
- Draai de schroef zover, dat de derailleurkooi niet tegen de cassette aankomt. Vaak is de ideale afstand zo’n 5 millimeter.
Jouw derailleur afstellen: veelvoorkomende problemen en oplossingen
Probleem: de ketting loopt eraf bij het schakelen naar het grote kettingblad
De mogelijke oorzaak van dit euvel is vaak dat de L-schroef te strak is aangedraaid, of dat de kabelspanning te laag is. Stel de L-schroef daarom opnieuw af en/of verhoog de kabelspanning.
Probleem: De derailleur schakelt niet soepel naar kleinere tandwielen
Dit probleem wordt vaak veroorzaakt door een te hoge kabelspanning. Deze spanning kan je eenvoudig verminderen via de stelschroef.
Probleem: De ketting slaat over op de cassette
Een versleten ketting of cassette kan jouw schakelprestaties drastisch beïnvloeden. Wanneer je ketting op de cassette overslaat, dan doe je er goed aan op beide onderdelen te vervangen.
Probleem: De achterderailleur van je fiets blijft hangen na het schakelen
Een derailleur die niet soepel schakelt tussen de verschillende versnellingen duidt vaak op roest of vuil. Ons advies zou zijn om de derailleur en kabels goed schoon te maken, de draaiende onderdelen opnieuw te smeren en waar nodig te zorgen dat versleten materiaal vervangen wordt.
Conclusie: Houd je versnellingen in topconditie door het afstellen van je derailleur
Een goed afgestelde derailleur maakt fietsen niet alleen leuker, maar voorkomt ook onnodige slijtage aan je ketting en cassette. Neem de tijd om je derailleur regelmatig te controleren en af te stellen, vooral als je vaak in uitdagende omstandigheden rijdt. Zeker offroad is de kans groot dat je veel modder en ander vuil aantrekt, iets waar je derailleur niet altijd even blij mee is. Met de tips en instructies uit dit artikel kun je zelf eenvoudig je voorderailleur en achterderailleur afstellen, zodat je probleemloos schakelt tijdens je volgende rit.
