Schoenplaatjes zijn grofweg in te delen in twee soorten, waarbij er van oudsher een onderscheid gemaakt wordt tussen plaatjes en pedalen voor verhard en onverhard fietsen. Zo zouden SPD plaatjes geschikter zijn voor het onverharde werk, en zouden SPD-SL plaatjes op de weg het beste tot hun recht komen. Laat je vooral niet leiden door deze opvatting. De keuze voor de schoenplaatjes (en de bijpassende pedalen) zou je vooral moeten laten afhangen van je persoonlijke voorkeur en het doel waarvoor je het systeem wilt gaan gebruiken. Om je bij de keuze voor de schoenplaatjes op weg te helpen hebben we de voor- en nadelen van beide soorten voor je op een rij gezet.

SPD vs. SPD-SL schoenplaatjes: de verschillen

Het materiaal

Leg beide typen schoenplaatjes naast elkaar en er zijn meteen een aantal verschillen zichtbaar. Zo zijn de SPD plaatjes een stuk kleiner en zijn ze gemaakt van metaal tegenover het plastic van de aanzienlijk grotere SPD-SL plaatjes. Dit verschil in materiaal zorgt ervoor dat die laatste variant een stuk lichter is. 

De bevestiging

Ook in de bevestiging aan de schoen verschillen beide plaatjes behoorlijk. De overeenkomst stopt ongeveer bij het feit dat je zowel de SPD als de SPD-SL plaatjes onder de bal van je voet monteert. Het bevestigen gebeurt door middel van twee (SPD) of drie (SPD-SL) punten waarmee ze vastgezet worden op de onderkant van de schoen. Vanwege hun grotere formaat hebben de SPD-SL schoenplaatjes een groter contactoppervlak, waardoor je bij deze plaatjes de kracht die je zet bij het trappen beter over kunt brengen op de pedalen. 

De SPD schoenplaatjes zijn robuuster, makkelijker om in en uit te klikken en onder te verdelen in twee versies: de zwarte SH51 en zilveren SH56 plaatjes. Qua uiterlijk verschillen beide typen – los van de kleur – slechts subtiel in vorm van elkaar, maar qua uitklikgemak des te meer. De SH51 plaatjes kun je alleen uitklikken door je voet in een horizontale positie ten opzichte van het pedaal te houden en dan je hak naar binnen óf naar buiten te draaien. Bij de SH56 schoenplaatjes heb je meer vrijheid in het uitklikken van je schoenen. Deze kun je niet alleen uitklikken door je hak naar binnen of buiten te bewegen, maar ook voor je voet van het pedaal te rollen of recht omhoog te trekken. 

Het kliksysteem

De SH56 plaatjes zijn met name geschikt voor fietsers die voor het eerst met een kliksysteem gaan rijden en het idee om vast te zitten aan de pedalen nog wat spannend vinden, of rijders die verwachten vaak en op onverwachte momenten snel uit te moeten kunnen klikken. Verwacht je dat je langere stukken in het zadel blijft zitten zonder los te hoeven klikken of waarbij je zo nu en dan ook flink kracht wilt zetten? Dan zijn de SH51 schoenplaatjes geschikter. 

Het nadeel van de vrijheid bij het uitklikken van de SH56 plaatjes is namelijk dat je ook makkelijk onbedoeld uitklikt. Niet ideaal als je net even kracht wilt zetten om die ene steile heuvel op te klimmen of om je fietsmaatje eruit te sprinten. Als je liever niet ongewild uitklikken, maar toch iets meer vrijheid in het uitklikken willen dan zijn de SH51 schoenplaatjes met een lage pedaalspanning ook een optie. Je verlaagt de spanning van het systeem door het schroefje van het uitklikmechanisme achterop het pedaal tegen de klok in te draaien tot je de gewenste spanning hebt bereikt.

SPD-SL schoenplaatjes daarentegen klik je slechts op een manier uit: door je hak naar buiten te draaien met je voet in horizontale positie ten opzichte van het pedaal. Qua inklikken verschillen beide systemen trouwens ook nog van elkaar, want waar je de SPD-SL plaatjes slechts aan één kant van het pedaal in kunt klikken, kan dat bij het SPD systeem aan beide zijden.

De zool

Veelal zijn SPD schoenplaatjes als het ware verzonken in de zool van je fietsschoen. De kleine plaatjes passen perfect in het midden van een ‘echte’ schoenzool, waardoor je hiermee niet alleen op maar ook naast de fiets uit de voeten kunt. Je kunt met schoenen met SPD schoenplaatjes gerust een stuk lopen zonder daarbij de plaatjes te beschadigen. Bij schoenen met een SPD-SL systeem is dat een heel ander verhaal. De schoenplaatjes worden hierbij echt ónder de zool van de schoenen gemonteerd. Omdat de onderkant van deze schoenen – op een klein beschermplaatje onder de tenen en de hakken na – vaak helemaal vlak (en glad) zijn, sta en loop je als het ware op de plaatjes. Dat loopt niet alleen ongemakkelijk, ook de SPD-SL schoenplaatjes slijten snel als je er veel op loopt.

Wanneer kies je voor SPD schoenplaatjes?

Vanwege het gemak van het in- en uitklikken is het SPD systeem heel geschikt voor disciplines waarbij je snel en onverwacht uit je pedalen moet kunnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat SPD schoenplaatjes onder mountainbikers en gravelbikers erg populair zijn. Is een helling toch net iets te steil, of word je verrast door net iets te modderige of mulle ondergrond? Dan kom je makkelijk los van je pedalen en kun je zo nodig een stuk met je fiets lopen zonder daarbij uit te glijden. Omdat er een grote opening in het midden van de SPD pedalen zit, valt de modder die zich eventueel onder de schoenplaatjes verzameld heeft makkelijk uit de pedalen. Hierdoor word je niet gehinderd bij het in- en uitklikken.  

Genoeg voordelen voor renners met een voorliefde voor het onverharde, maar dat betekent niet dat het SPD systeem uit den boze is voor wegwielrenners. Zo is dit systeem, helemaal wanneer je kiest voor de SH56 plaatjes, heel geschikt voor beginnende wielrenners die voor het eerst met klikpedalen gaan fietsen. 

En wanneer zijn SPD-SL schoenplaatjes geschikter?

Fiets je vooral op de weg en ga je echt voor prestaties? Dan zijn SPD-SL schoenplaatjes de juiste keuze voor jou. Het lage gewicht en het grote contactoppervlak tussen de schoenen en de pedalen maken dit systeem ideaal voor het behalen van jouw volgende PR. SPD-SL schoenplaatjes zijn verkrijgbaar met een verschillende hoeveelheid float: de beweegruimte die je op de pedalen hebt als je schoenen zijn ingeklikt. (Je voeten – inclusief schoenen en schoenplaatjes – kunnen dan nog een paar graden draaien. Draaien je schoenen los van je schoenplaatjes, dan zijn de plaatjes te los op je schoenen geschroefd). Deze varianten in hoeveelheid float zijn te herkennen aan de gele, blauwe en rode randen die aan de bevestigingspunten van de schoenplaatjes zijn aangebracht. 

De gele schoenplaatjes hebben daarbij de meeste float (daarbij kun je je voeten nog ongeveer 6 graden draaien), de blauwe schoenplaatjes zijn al een stuk onvergeeflijker (een beweegruimte van zo’n 2 graden) en bij de rode schoenplaatjes wordt je voet ferm in dezelfde positie gehouden. Hoewel de rode schoenplaatjes het meest efficiënt zijn in het overbrengen van de kracht die je zet op het pedaal en de crank, zijn deze bij een onjuiste afstelling het meest blessuregevoelig. Wil je dus graag met SPD-SL schoenplaatjes (en pedalen) rijden, maar twijfel je dus over het type? Ga dan altijd voor de gele schoenplaatjes.