Of je nu een beginnende wielrenner bent, of al meer ervaren, door juist te schakelen en je verschillende versnellingen optimaal te benutten, fiets je niet alleen comfortabeler, maar ook efficiënter. Hierdoor bespaar je energie en kun je jouw prestaties verbeteren. In dit artikel leggen we je uit hoe het schakelen op een racefiets werkt, bespreken we de functie van de shifters en derailleurs en zoomen we in op het verschil tussen mechanisch en elektrisch schakelen.
De basis van het schakelen op de racefiets
Optimaal schakelen tussen versnellingen dankzij kettingbladen en tandwielen
Als we de anatomie van een racefiets bekijken, dan vallen een aantal zaken op. Bij je achterwiel vind je een cassette met meerdere tandwielen, die via een ketting verbonden is met twee (en soms één of zelfs drie) kettingbladen voorraan. Wanneer je het aantal tandwielen van de cassette vermenigvuldigt met het aantal kettingbladen aan de voorkant, dan weet je hoeveel versnellingen je hebt. Bij een moderne racefiets varieert dat aantal veelal van 20 tot 24 versnellingen.
Druk op de pedalen tijdens het schakelen: lichter of zwaarder trappen
Door te schakelen kan je de ketting van het ene tandwiel op het andere tandwiel leggen, of van het ene kettingblad naar het andere. Dit schakelen zorgt ervoor dat je de versnellingsoverbrenging verandert, waardoor de druk op de pedalen lichter of zwaarder wordt.
- Een lichtere versnelling: hiervoor schakel je naar een kleiner voorblad of een groter achtertandwiel.
- Een zwaardere versnelling: hiervoor schakel je naar een groter voorblad of een kleiner achtertandwiel.
Essentieel voor het schakelen: voor- en achterderailleur én shifters
Het verplaatsen van de ketting van de ene versnelling naar de andere, gebeurt door de voor- en achterderailleur. Deze derailleurs moeten natuurlijk wel aangestuurd worden door jou. Hiervoor heb je shifters op je stuur. Een shifter is een schakelmechanisme dat verwerkt is in je stuur, waarmee je de versnellingen bedient. Op een racefiets zijn twee shifters te vinden, waarmee je dus kunt schakelen.
- Linker shifter. Deze bedient de voorderailleur en verplaatst daarmee de ketting tussen de kettingbladen aan de voorkant. Deze gebruik je relatief weinig, omdat het schakelen aan de voorkant voor grote aanpassingen zorgt. Met name wanneer je van vlak terrein overschakelt naar een beklimming komt de linker shifter goed van pas.
- Rechter shifter. Logischerwijze, bedient deze shifter de achterderailleur, die de ketting over de cassette achteraan beweegt. Het schakelen met de rechter shifter zorgt voor kleinere stapjes qua versnelling, zodat je trapfrequentie optimaal blijft en je soepel kunt blijven rijden. Deze shifter gebruik je tijdens jouw ritjes op de racefiets dus frequent.
Hoe werkt elektrisch schakelen op een racefiets?
Voor het schakelen op een racefiets zijn er twee mogelijkheden. Ofwel schakel je mechanisch, ofwel schakel je elektrisch.
Mechanisch schakelen is van oudsher de meest voorkomende manier. In deze variant loopt er een kabel tussen de shifters en de derailleurs, zodat jouw acties op het stuur ook daadwerkelijk door de juiste onderdelen opgevolgd kunnen worden.
Maar natuurlijk staat de ontwikkeling niet stil. Tegenwoordig zijn steeds meer racefietsen uitgerust met elektrisch schakelen. Hoe werkt dat elektrisch schakelen dan precies? In feite zijn de handelingen die je doet precies hetzelfde als bij mechanisch schakelen. Echter, bij het elektrisch schakelen loopt er geen kabeltje meer tussen de shifters en de derailleurs, maar sturen die eerste een elektrisch signaal naar die tweede.
De voordelen van elektrisch schakelen op de racefiets
Steeds meer sportieve fietsers kiezen tegenwoordig voor elektrisch schakelen. Dit systeem, zoals Shimano Di2, SRAM eTap of Campagnolo EPS, biedt immers veel voordelen.
- Nauwkeurig. Zo schakel je nooit te ver of te kort, wat bij mechanische systemen nog wel eens voorkomt.
- Snel en soepel. De schakelmomenten zijn zeer snel en direct, zonder enige haperingen. Vooral bij hoge snelheden of tijdens beklimmingen is dit erg fijn.
- Minder onderhoud. Mechanische kabels kunnen uitrekken en versleten raken. Uiteraard komt dit bij elektrisch schakelen niet voor, waardoor de schakelkwaliteit altijd goed blijft.
- Zelfstandig trimmen. Elektrische systemen corrigeren automatisch de uitlijning van de ketting, zodat deze niet gaat schuren tegen andere onderdelen, en daarmee voor inefficiëntie zorgt.
Is elektrisch schakelen beter dan mechanisch schakelen?
Dat ligt er maar net aan hoe je het bekijkt. Beide systemen hebben hun voor- en nadelen. We schreven eerder een artikel waarin we elektrisch en mechanisch schakelen in detail vergelijken. Voor nu houden we het kort en lichtten we vier kenmerken uit:
- Schakelprecisie. Elektrisch schakelen is altijd exact en snel, mechanisch schakelen kan soms afwijken.
- Onderhoud. Elektrisch schakelen behoeft minder onderhoud, maar de batterij moet wel regelmatig opgeladen worden. Bij mechanisch schakelen heb je geen batterij, maar moet je wel af en toe de afstelling opnieuw checken.
- Prijs. Het mag geen geheim zijn dat elektrisch schakelen duurder is.
- Gewicht. De onderdelen die elektrisch schakelen mogelijk maken zijn nét wat zwaarder dan de onderdelen voor mechanisch schakelen.
Kortom: het antwoord of elektrisch schakelen beter is dan mechanisch schakelen is lastig te geven. De schakelprestaties zijn duidelijk beter, maar dit komt wel met een prijskaartje én meer gewicht. Voor recreatieve fietsers volstaat vaak een goed afgesteld mechanisch systeem. Fanatieke wielrenners en wedstrijdrijders profiteren vaak van de voordelen van elektrisch schakelen.
