Verschillende disciplines, verschillende fietsschoenen

Net als dat iedere discipline in de wielersport zijn eigen fiets heeft, hoort bij elke discipline een eigen fietsschoen. Nu is het zeker niet zo dat je bijvoorbeeld met een mountainbikeschoen absoluut niet op een racefiets kunt rijden, maar je zult dan wel tegen beperkingen aan lopen. Ook hangt het er in zo’n geval van af of de juiste schoenplaatjes en pedalen hebt gemonteerd. Wil je daar meer over weten? Lees dan ons artikel over de juiste schoenplaatjes en het bijbehorende kliksysteem.

Voordat we op zoek gaan naar de beste fietsschoenen voor jou, starten we dit artikel met het benoemen van de verschillen tussen drie populaire type fietsschoenen, namelijk:

• Wielrenschoenen
• MTB fietsschoenen
• Gravelschoenen

Wielrenschoenen

Wielrennen draait om snelheid en daarbij wil je je krachten zo efficiënt mogelijk overbrengen op je pedalen. Logisch dus dat het ontwerp van de bijbehorende race fietsschoenen zo aerodynamisch mogelijk is. Wielrenschoenen hebben een vlakke, gladde zool die eigenlijk niet heel veel meer is dan een kunststofplaat. Vanwege het gebrek aan grip, de stijfheid van de zool en de montage van de schoenplaatjes (echt óp de zool) zijn deze schoenen vrijwel niet geschikt om op te lopen. De schoenplaatjes voor wielrenschoenen zijn vrij groot, waardoor je een groter oppervlak hebt om je kracht op over te brengen. Daarnaast heb je met de grotere plaatjes meer controle over je fiets en kun je meer corrigeren als je vastgeklikt bent. Wel zo prettig bij de hoge snelheden die je op de racefiets haalt. 

‍

MTB fietsschoenen

MTB fietsschoenen herken je aan het grove profiel van de zool. Dat is natuurlijk ook niet zo gek als je bedenkt dat je tijdens het mountainbiken niet altijd op de meest begaanbare paden terecht komt en de kans aanwezig is dat je zo nu en dan van de fiets moet om een stukje te lopen. Ook de schoenplaatjes van mountainbikeschoenen verschillen van wielrenschoenen: ze zijn kleiner, gemaakt van metaal en zijn geïntegreerd in de zool van de schoen. Kleinere schoenplaatjes (en de bijbehorende pedalen) betekent dat je een kleiner punt hebt waarop je kracht overbrengt. Daarnaast is de zool een stuk flexibeler, wat de schoenen – in combinatie met de geïntegreerde schoenplaatjes –geschikter maakt om op te lopen.

Heb je liever meer vrijheid op de mountainbike en wil je niet vastzitten aan je pedalen? Kies dan voor flatpedals met de bijbehorende schoenen. Flatpedalschoenen lijken op sneakers, maar hebben een stijvere zool waarmee je een goede grip hebt op de pinnetjes van de pedals. Omdat je niet vast zit aan je pedalen kun je niet zo trekken als je met een kliksysteem kunt, maar door je voet tijdens de opgaande beweging iets te kantelen kun je toch nog kracht halen uit het opwaartse deel van de trapbeweging. Je ziet dit type schoenen vooral terug bij mountainbikedisciplines als enduro, downhill en freeride, waarbij de krachtefficiëntie van een pedaalslag minder van belang is.

Gravelschoenen

In eerste instantie lijken gravelschoenen erg op mountainbikeschoenen. Maar kijk nog eens en je ziet duidelijke verschillen. Zo is de zool van een gravelschoen minder agressief dan die van een mountainbikeschoen. De noppen zijn ondieper, waardoor ze eigenlijk net genoeg grip hebben om op gravelpaden te kunnen lopen en iets lichter zijn dan mountainbikeschoenen. Omdat je op een gravelbike over het algemeen hogere snelheden haalt dan op een mountainbike is in het design van een gravelschoen meer rekening gehouden met aerodynamica. Ook de stijvere zolen van gravelschoenen dragen bij aan een efficiëntere krachtoverbrenging en het behalen van hogere snelheden. 

Nu de verschillen tussen de drie populairste type fietsschoenen bekend is, kan jij alvast een eerste selectie maken. Maar wat volgt is óók enorm belangrijk. Waar moet je op letten wanneer je de beste fietsschoen wilt kopen?

‍

De beste fietsschoenen voor jou? Het begint bij de juiste pasvorm

De ene voet is de andere niet. Het kan dus zomaar zo zijn dat die schoenen die je op tv in het peloton voorbij hebt zien flitsen er weliswaar heel mooi uitzien, maar totaal niet bij jouw voeten passen. Wees dan vooral niet eigenwijs en laat dat paar voor wat het is. Zoveel verschillende voetvormen er zijn, zoveel pasvormen zijn er eigenlijk ook. Meet voor je schoenen gaat aanschaffen niet alleen de lengte van je voeten, maar ook de breedte op. Zo voorkom je dat je een schoen kiest die te smal of te breed voor je voeten is. Te smalle schoenen zorgen namelijk voor beknelling, terwijl je in te brede schoenen juist gaat schuiven en makkelijk blaren kunt krijgen. 

In de lengte heb je idealiter twee tot drie millimeter ruimte over voor je langste teen als je op de schoenen staat. Heb je namelijk meer ruimte over, dan kunnen de schoenplaatjes niet goed onder je voeten gepositioneerd worden en bestaat de kans dat je naar voren schuift in je schoen. Let er daarnaast ook op dat je hiel goed omvat wordt door de schoen. Je mag tijdens het fietsen namelijk niet in de schoen heen en weer slippen of extra druk op je hiel voelen als je een stukje op de schoenen loopt. 

Een tip als je in de winkel een schoen aan het passen bent: haal de zool uit de schoen en ga er met je voet op staan. Zo kan je veel eenvoudiger bepalen of de schoen te smal is of juist niet.

‍

‍

Pasvorm optimaliseren met het juiste sluitsysteem

Daarnaast speelt ook het sluitsysteem een grote rol bij de pasvorm van je schoenen. Het zorgt er namelijk enerzijds voor dat je voet goed ondersteund wordt en moet er anderzijds voor zorgen dat je voet goed omsloten wordt zodat je zowel op je pedalen kunt duwen als trekken. Je schoenen moeten daarom niet alleen voorzien zijn van een stevig bovenmateriaal, maar ook van een sterk sluitsysteem dat geen druk mag geven op je werf (bovenkant van je voet). 

Grofweg zijn er twee typen sluitsystemen voor fietsschoenen te onderscheiden, waarbij ook geregeld combinaties van beide systemen te vinden zijn: de klittenband- en BOA-sluitingen. Klittenbandsluitingen zie je vaak terug bij goedkopere schoenen, BOA-sluitingen vaak bij duurdere schoenen. De combinatie van de twee – waarbij vaak de onderste twee sluitingen met klittenband werken en de bovenste met een BOA-sluiting – is een goed middenweg tussen beide systemen. 

Klittenbandsluiting

Schoenen met een klittenbandsluiting hebben vaak drie bevestigingspunten, waardoor je de schoen eigenlijk op drie punten kunt afstellen en zo een heel persoonlijke pasvorm kunt creëren. Het grote nadeel van klittenband is echter dat het minder goed tegen grote spanningen kan, waardoor je schoen na verloop van tijd steeds losser gaat zitten. Daarnaast slijt het sneller, waardoor je op een gegeven moment je schoen moet vervangen terwijl de sluiting eigenlijk het enige is dat is versleten. 

Klittenband-BOA combinatie

Bij de combinatie van beide systemen zie je vaak dat de bovenste klittenbandsluiting is vervangen voor een BOA-sluiting. Je houdt dan het voordeel van de driepuntsluiting, maar de bovenste sluiting vangt de spanning beter op waardoor je schoen tijdens het fietsen beter blijft zitten. De twee klittenbandsluitingen gaan daardoor ook langer mee. 

BOA-sluiting

Het ziet er misschien wat oncomfortabel uit: een of twee grote knoppen op de zijkant van je voet die een dun draadje op spanning houden. Maar niets is minder waar. Juist door dat draadje en het draaimechanisme in de knoppen, kun je dit sluitsysteem heel precies afstellen op jouw persoonlijke voetvorm. Omdat de draad de vorm van je voet volgt, wordt de druk optimaal over je wreef verdeeld. Heb je de knoppen toch iets te strak gedraaid? Dan kun je je schoenen tijdens het fietsen heel eenvoudig losser doen. Moeten ze daarna weer wat strakker om dat sprintje naar het plaatsnaambordje te winnen? Dan draai je heel subtiel je BOA’s ietsje strakker. Doen de profs ook.

Juiste afstelling van je schoenplaatjes

Een optimale pasvorm van je fietsschoenen is niet alleen belangrijk voor het comfort van je voeten, maar vormt ook de basis voor de juiste afstelling van je schoenplaatjes. Je kunt het gevoel hebben dat je de beste fietsschoenen ter wereld hebt aangeschaft, maar monteer de plaatjes er verkeerd onder en je kunt er vanuit gaan dat je hele fietshouding verkeerd is. En dat kan dan weer resulteren in een heel scala aan voetklachten: brandende voeten, tintelende voeten of juist koude voeten door een slechte doorbloeding. Ook achillespees-, knie- en heupklachten  kunnen hun oorsprong vinden in een verkeerde afstelling van je schoenplaatjes. En alsof dat nog geen redenen genoeg zijn om je schoenplaatjes goed af te stellen, zorgen slecht afgestelde schoenplaatjes ook nog eens voor een inefficiënte krachtoverbrenging waardoor je jezelf alleen maar tegenwerkt. 

‍

De zool: ga je voor kracht of flexibiliteit?

Een stijvere zool zorgt voor een betere krachtoverdracht. Het klinkt dus heel logisch om voor een schoen met een zo stijf mogelijke zool te kiezen. Maar ook hier geldt, kies voor een schoen met eigenschappen die bij jouw wensen passen. Ben je iemand die veel wedstrijden rijdt of altijd hoge snelheden nastreeft? Dan is een schoen met een stijve zool zeker iets voor jou. Een nadeel van een stijve zool is overigens wel dat je voeten zelf niet heel veel beweging krijgen. Dat kan dan weer leiden tot doorbloedingsklachten. 

Houd je het echter liever bij recreatieve ritjes, of moet je – bijvoorbeeld tijdens het gravel- of mountainbiken – wat vaker van je fiets om een stuk te lopen? Dan kun je beter voor een zool met iets meer flexibiliteit kiezen. Het nadeel daarvan is dan weer dat een flexibele zool de neiging heeft mee te buigen als je kracht op de pedalen zet, waardoor een deel van die kracht verloren gaat. Omdat het pedaal dan ook de kans krijgt om als het ware terug tegen je voet te duwen gaat dit ook ten koste van het fietscomfort.

Wil je weten hoe stijf de beste fietsschoen voor jou moet zijn? Dan raden wij je aan om zogenaamde stijfheidsindexen te raadplegen. Deze vergelijkingstabellen – zoals deze van Shimano – helpen je het overzicht te bewaren én de juiste keuze te maken.

De beste fietsschoenen bepaal je zelf!

Tot slot: ga bij de zoektocht naar de beste fietsschoenen  op je eigen gevoel af. Jij voelt namelijk als enige hoe bepaalde schoenen om je voet zitten, en kunt dus het beste bepalen of een pasvorm comfortabel is of niet. Houd daarbij in je achterhoofd dat fietsschoenen meteen goed moeten zitten. Anders dan hardloop- of wandelschoenen loop je fietsschoenen niet in. Kleine beknellingen of irritaties gaan over het algemeen dus niet weg als je de schoenen vaker draagt en kunnen je fietsplezier behoorlijk verpesten of zelfs blessures veroorzaken.